Dizi Formülleriyle Dinamik Hesaplamalar Yapma

Dizi Formülleriyle Dinamik Hesaplamalar Yapma, diziler ile birden fazla kritere bağlı olarak işlemlerin yapılmasını ele alan bir dosya içermektedir.

Excel'in Dizi Formülleriyle Dinamik Hesaplamalar Yapma​

Excel’in güçlü dizi (array) formülleri sayesinde, dinamik ve çok yönlü hesaplamalar yapılabilmektedir. Bu dosyada yer alan örnekler ile, klasik hücre işlemlerinin ötesine geçilerek, Excel'in yeni nesil formül yapılarıyla nasıl hızlı ve etkili çözümler üretilebileceği gösterilmektedir. Her sayfa farklı bir uygulamayı içermekte olup, dinamik veri analizi, filtreleme, sıralama, koşullu hesaplama gibi senaryolar ele alınmıştır.

TOPLA ve TOPLA.ÇARPIM Fonksiyonlarındaki Dizi Mantığını Öğrenme​

Dosyanın ilk sayfasında, mantıksal karşılaştırmalara dayalı olarak dizi formülleriyle nasıl veri analizi yapılabileceği gösterilmektedir. TOPLA ve TOPLA.ÇARPIM fonksiyonları, hem geleneksel hem de modern Excel sürümlerinde aynı amaca hizmet eden ancak yazım stilleri farklı olan yöntemlerle kullanılmıştır. Aşağıda her mantıksal yapının nasıl çalıştığı detaylı olarak açıklanmıştır.

Mantıksal VE (AND) ile Koşullu Sayım​

Bu bölümde, iki koşulun aynı anda sağlandığı satırların kaç adet olduğunu hesaplayan formüller yer almaktadır. TOPLA fonksiyonu içinde dizi oluşturarak VE mantığı sağlanmaktadır:
TOPLA.ÇARPIM ise aynı mantığı daha okunabilir ve dinamik şekilde sağlanmaktadır:

Mantıksal YADA (OR) ile Koşullu Sayım​

Bu kısımda, iki koşuldan en az birini sağlayan satırların adedi hesaplanmaktadır. Dizisel toplama yapılırken çakışan (ikisi de doğru) satırlar tekrar sayılmaması için çıkarılmaktadır:
TOPLA.ÇARPIM ile aynı işlem gerçekleştirilir, ayrıca daha doğru veri işleme imkanı sağlamaktadır.

Mantıksal ÖZEL VEYA (XOR) ile Sayım​

Bu bölümde, yalnızca tek bir koşulu sağlayan satırların sayısı alınmaktadır. Her iki koşulun aynı anda sağlandığı durumlar hariç tutulmaktadır. MOD fonksiyonu sayesinde toplamın tek olması kontrol edilerek özel durumlar ayrıştırılmaktadır:
TOPLA.ÇARPIM ile dizi formülü olarak eşdeğeri kullanılmaktadır.

Mantıksal VE DEĞİL (NAND) ile Sayım​

Burada, her iki koşulu aynı anda sağlamayan satırların adedi hesaplanmaktadır. Bu işlem, hem koşul1 hem koşul2 sağlanmadığında “1” değeri dönmektedir:
TOPLA.ÇARPIM formülü ile koşulların tümü sağlanmadığında değer elde edilmektedir.

Koşullu Toplam Hesaplamaları (TOPLA ve TOPLA.ÇARPIM Farkı)​

Her bölümde aynı işlem hem klasik TOPLA hem de TOPLA.ÇARPIM ile yapılmıştır. TOPLA genellikle Ctrl+Shift+Enter ile girilen geleneksel dizi formülü gerektirirken, TOPLA.ÇARPIM daha modern ve sade yazım ile tek adımda hesaplama yapmaktadır. İki fonksiyon da aynı sonuca ulaşabilir ancak TOPLA.ÇARPIM çoğu durumda daha güvenlidir.

Dizi Formülleriyle Koşullu Toplama​

Bu sayfa, Excel'de TOPLA, TOPLA.ÇARPIM, EĞERSAY gibi fonksiyonlarla dizi mantığı kullanılarak nasıl farklı hesaplamalar yapılabileceğini öğretmektedir. Formüller, klasik toplama işlemlerinin ötesine geçerek, mantıksal testlere dayalı olarak çalışmakta ve daha esnek analizler sunmaktadır.

Belirli Bir Değerin Sayılması ve Toplanması​

veya Bu formül, belirli bir sayının (15 gibi) kaç defa geçtiğini ve toplam etkisini hesaplamaktadır.

• TOPLA ile doğrudan metinsel kriter kullanılabilmektedir.
• TOPLA.ÇARPIM çıplak dizi mantığıyla saymaktadıır.

EĞERSAY İle Tek Koşullu Sayma​

Tek bir şarta göre kaç adet olduğu belirlenmek isteniyorsa, bu formül kullanılabilir. TOPLA.ÇARPIM alternatifi daha esnektir.

Dinamik Değerle Sayma ve Toplama​

Kullanıcıdan gelen bir referans değer (F2 gibi) ile eşleşme sağlayan satırları saymak veya toplamak için kullanılmaktadır.

• MOD, -- gibi yapılarla sayısal mantığı desteklemektedir.

Koşullu Ortalama Alma​

Koşul sağlayan satırların ortalaması hesaplanır. Bu formül, dizi yapısında çalışmakta ve klasik ORTALAMA fonksiyonundan daha esnek bir çözümdür.

Birden Fazla Koşulla Sayma ve Toplama​

Bu bölümde çoklu mantıksal koşullarla filtreleme yapılıp sadece uygun olan satırların değerleri toplanmaktadır.

• EĞer Ad "Ali" ve Ürün "Fasulye" ise Miktar toplanmaktadır.
• Bu tarz formüller, klasik filtreleme ötesine geçerek raporlamaya esneklik sağlanmaktadır.

Koşula Göre Maksimum ve Minimum Değerler​

veya Bu formüllerde koşulu sağlayan satırlar arasından maksimum ya da minimum değerler seçilmektedir.

• Veri temizliği sağlanarak yalnızca istenen değerler üzerinde analiz yapılabilir.

Bu sayfa, temel dizi fonksiyonlarının klasik Excel fonksiyonlarıyla birlikte nasıl öğretici şekilde kullanılabileceğini net biçimde göstermektedir.

Hatalı Hücrelerle Çalışırken Dizi Formüllerinin Gücü​

Bazen, Excel’de hatalı hücreler işlem yapılmasını engellemektedir. Dosyanın bu sayfasında, TOPLA, ORTALAMA ve KAYDIR gibi fonksiyonlarla hatalı hücreleri göz ardı ederek nasıl doğru sonuçlar alınabileceği gösterilmektedir.

Hatalı Hücreleri Göz Ardı Ederek Toplama Yapmak​

formülü, aralıkta hata (#SAYI/0! gibi) varsa çalışmaz. Ancak, dizi formülü kullanılarak hatalar atlanabilmektedir:
Bu yapı, her hücreyi kontrol ederek yalnızca hatalı olmayanları toplamaktadır.

Ortalama Hesaplamasında Hataları Göz Ardı Etmek​

Hatalı hücrelerin ortalama hesaplamasını bozmasını önlemek için şu dizi formülü kullanılabilmektedir:
Bu formül hem hata içeren hem de boş hücreleri dışlar ve güvenilir bir ortalama hesaplamaktadır.

Ortalama Hesaplamasında Sıfırları Hariç Tutmak​

Hücrelerde sıfır varsa ve bu değerler ortalamaya dahil edilmek istenmiyorsa:
Bu formül yalnızca sıfırdan farklı değerleri kullanarak ortalama almaktadır.

Hücre Aralığında En Uzun Metni Bulmak​

Bir hücre aralığında en uzun karakter sayısına sahip metni bulmak için şu dizi yapısı kullanılmaktadır:
Bu formül, tüm metinlerin karakter uzunluğunu değerlendirerek en uzun olanı tespit etmektedir.

Satırlarda Dizi Karşılaştırması ile Birebir Eşitlik Kontrolü​

Bu sayfa, Excel’in dizi formülleriyle satır bazında birebir karşılaştırma yaparak eşitlik durumlarının nasıl test edileceğini göstermektedir. Karşılaştırmalar VE (AND) mantıksal işlemi ile yapılmıştır.

Satır Satır Eşitlik Kontrolü​

A1:K1 ile B1:K1 arası gibi iki satırın birebir eşit olup olmadığını kontrol etmek için aşağıdaki yapı kullanılmıştır:
Bu formül, satırdaki tüm hücrelerin eşit olması durumunda DOĞRU, aksi halde YANLIŞ sonucunu döndürmektedir.

Farklı Satırlarda Aynı Sütunlara Karşılaştırma​

Her satır için ayrı ayrı yapılan kıyaslamalar, VE fonksiyonu ile dizi yapısında şu şekilde kurulmuştur:
ve bu şekilde devam eder. Bu yapılar satırlardaki tüm hücrelerin eşitliğini kontrol etmekte kullanılmaktadır.

Tüm Satır Eşitliği için Sistematik Kontrol​

Bu karşılaştırmalar, satır satır diziler arasında tam uyum olup olmadığını saptamak için etkili bir yöntemdir. Özellikle veri doğrulama, sınav cevap anahtarı karşılaştırması gibi işlemlerde fayda sağlamaktadır.

Karşılıklı Hücrelerde Koşullu Eşitlik Sayımı​

Bu sayfada, iki ayrı sütundaki hücrelerin aynı satırda birebir eşit olup olmadığını kontrol ederek eşit olan hücre sayısının nasıl hesaplanacağı öğretilmektedir.

Dizi Formülü ile Hücre Eşitliği Sayımı​

Kullanılan formül:
Bu formül, her bir satırda B sütunu ile C sütunundaki hücrelerin eşitliğini kontrol etmektedir. Eğer eşitlik varsa 1, değilse 0 döner. Sonuçta eşitlik bulunan hücre çiftlerinin toplam sayısı hesaplanmış olmaktadır. Bu yöntem, özellikle sınav cevapları, veri karşılaştırmaları ya da kullanıcı girişlerinin doğruluğunun kontrolü gibi senaryolarda oldukça pratik ve kullanışlıdır.

Tekrar Eden ve Tekil Değer Sayımı​

Bu sayfa, bir liste içerisinde kaç farklı değerin tekrar ettiğini veya yalnızca bir kez geçtiğini hesaplamayı öğretmektedir. Kullanıcı, dizi formülleriyle benzersiz ve tekil verileri tespit etmektedir.

Benzersiz Değerlerin Sayısı (Tekrar Edilenler Hariç)​

Aşağıdaki formüller, listedeki kaç benzersiz değerin bulunduğunu göstermektedir:
Bu formüller EĞERSAY fonksiyonu ile her değerin kaç kez geçtiğini belirler. Daha sonra 1 ile bölünerek benzersiz olanlar tespit edilmektedir.

Tekrar Etmeyen (Sadece 1 Kere Geçen) Değerlerin Sayısı​

Bu formüller, yalnızca bir kez görülen değerleri saymak için kullanılmaktadır. Özellikle liste içi analizlerde hangi değerlerin yalnızca bir kez geçtiğini bulmak için oldukça faydalıdır.

İki Sütun Arasındaki Benzersiz Değerlerin Sayısı​

Bu sayfa, iki farklı listede bulunan benzersiz öğeleri analiz etmek için hazırlanmıştır. Amacımız, bir listede olup diğerinde olmayan tüm değerleri tespit etmek ve toplam kaç adet benzersiz eleman bulunduğunu bulmaktır.

İki Liste Arasında Benzemeyen Verilerin Sayımı​

Aşağıdaki dizi formülü, Liste1 ve Liste2 adındaki iki farklı aralıkta yer alan ve karşılıklı olarak benzeme göstermeyen öğeleri sayar:
Bu formülün işleyişi şu şekilde özetlenmektedir:

• KAÇINCI fonksiyonu ile her bir hücrenin listedeki sırası kontrol edilmektedir.
• SATIR fonksiyonuyla her değerin konumu ve benzersizliği değerlendirilmektedir.
• EHATALIYSA fonksiyonu, diğer listede bulunmayan değerleri ayıklamaktadır.
• TOPLA fonksiyonlarıyla her iki sütundaki benzersiz kayıtlar sayılmaktadır.

Sonuç olarak, bu yapı sayesinde iki liste arasındaki benzersiz toplam öğe sayısına ulaşılmaktadır. Liste karşılaştırmaları, veri uyuşmazlıklarını tespit etmek için oldukça kullanışlıdır.

İki Tablo Arasındaki Farklı Değer Sayısı​

Bu içerikte, aynı boyutlardaki iki tablo arasında fark gösteren hücre değerlerinin kaç adet olduğunun tespit edilmesi amaçlanmıştır. Excel’in dizi fonksiyonları kullanılarak tablo karşılaştırması yapılmaktadır.

İki Tabloda Farklı Olan Hücre Sayısının Hesaplanması​

Aşağıdaki dizi formülü, Tablo1 ve Tablo2'de yer alan verilerin karşılıklı olarak uyuşmayan hücre sayısını verir:
Formülün işleyişi şu şekilde açıklanabilir:

• Her iki tablo içerisindeki benzersiz elemanlar tekil olarak sayılmaktadır.
• EĞERSAY fonksiyonu ile aynı tabloda tekrar eden veriler kontrol edilmektedir.
• İki tablo arasında birbirini karşılamayan yani yalnızca bir tabloda yer alan hücreler hesaplanmaktadır.
• TOPLA fonksiyonu ile toplam farklı hücre sayısı döndürülmektedir.

Bu yöntemle, veri tutarlılığı kontrollerinde farklılıkların hızlıca tespit edilmesi mümkün olmaktadır.

İki Tabloda Tekrarlanmayan Değerlerin Sayısı​

Bu içerikte, iki ayrı tabloda yer alan ve yalnızca bir tabloda bulunan yani eşsiz (tekrarlanmayan) değerlerin tespiti yapılmaktadır. Benzersiz öğelerin toplam sayısını öğrenmek için dizi formüllerinden yararlanılmıştır.

Tekil Değerlerin Sayılması​

Aşağıdaki dizi formülü ile yalnızca bir tabloda bulunan değerlerin sayısı hesaplanır:
Formülün işleyişi şu şekildedir:

• EĞERSAY fonksiyonu ile her değerin her iki tabloda tekrar edilip edilmediği kontrol edilir.
• Eğer toplam tekrar sayısı 1 ise, bu değer sadece bir tabloda yer alıyor demektir.
• TOPLA fonksiyonu ile bu tekrarsız öğeler toplanır ve sonuç verilir.

Bu yöntem, farklı kaynaklardan gelen veri tablolarındaki eşsiz girdileri bulmak için ideal bir yaklaşımdır.

Sonuç​

Bu içerikte, dizi formülleri kullanılarak Excel’de veri karşılaştırma, filtreleme ve koşullu toplama işlemlerinin nasıl yapılacağı detaylı şekilde gösterilmiştir. Özellikle TOPLA, TOPLA.ÇARPIM, EĞERSAY, KAÇINCI, EHATALIYSA gibi fonksiyonların birlikte nasıl kullanılacağı örneklerle açıklanmıştır. Farklı veri kümeleri arasında benzerlik veya fark analizleri yapmak, hatalı verileri yok saymak veya sadece tekrarsız öğeleri bulmak gibi işlemler için güçlü bir temel oluşturulmuştur. Bu yöntemler, veri analizi yapan herkesin işini ciddi anlamda kolaylaştıracaktır.

İçerikten yararlanılması temennisiyle.